ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد                    چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد

این تطاول که کشید از غم هجران بلبل                   تا سراپرده گل نعره زنان خواهد شد

گر ز مسجد به خرابات شدم خرده مگیر                 مجلس وعظ دراز است و زمان خواهد شد

ای دل ار عشرت امروز به فردا فکنی                       مایه نقد بقا را که ضمان خواهد شد

ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید              از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد

گل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت                که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد

مطربا مجلس انس است غزل خوان و سرود         چند گویی که چنین رفت و چنان خواهد شد

حافظ از بهر تو آمد سوی اقلیم وجود                     قدمی نه به وداعش که روان خواهد شد

نوروز 1392 هجری را بر همة نوروزدوستان به ویژه بر هم‌وطنان عزیزم تبریک عرض می‌کنم. سال خوب و خوشی را برایتان آرزو می‌کنم. نوروز یکی از اعیاد بزرگ است وکشورهای مختلف از جمله افغانستان آن را قدر می‌دانند و در این روز مراسم با شکوه برپا می‌کنند.

با توجه به این که نوروز در فهرست میراث فرهنگی (یونسکو) سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد بعنوان میراث فرهنگ جهانی قبول و از جانب مجمع عمومی ساز مان ملل متحد بحیث “روز بین‌المللى” رسمیت یافته است، باین مناسبت ازطرف اکثریت کشورهای اعضای سازمان ملل پیامهای تبریکی به مردم کشورهای سر زمین اصلی نوروز فرستاده شده و این جشن بزرگ ملی را به مردمان کشورهای سرزمین نوروز تبریک گفته و پیروزی و بهروزی برای مردم این سرزمین آرزوکردند. امیدوارم که این حادثه بزرگ فرهنگی و جهانی بتواند قدمهای بلند و استواری در راه شکوفایی و گسترش فرهنگ صلح و هم‌نوع‌شناسی در بین کشورهای جهان ایجاد ‌نمایند.

مردم این سرزمین‌ یعنی (افغانستان کنونی) از همان دوره‌های پیشین نوروز را در اول حمل (فروردین ماه) با شکوه و جلال جشن می‌گرفتند. از نظر پیشینیان نوروز از قدیمی ترین اعیاد و جشن باستانی حوزه تمدنی ما می‌باشد.

هرچند، زمان پیدایش دقیق نوروز، به درستی معلوم نیست. در برخی از متن‌های کهن ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن‌های قدیمی، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده‌است. پدیدآمدن نوروز در شاهنامه، این گونه روایت شده‌است که جمشید پادشاه پیشدادی بلخ در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند.

نوروز از دیدگاه تاریخ:

نوروز آنگونه که در تاریخ نوشته شده؛ رنگ و بوی اسلامی دارد. از آنجمله روزی خلقت حضرت آدم، روز نجات بنی اسراییل و عبور موسی و پیروا‌نش از رود‌نیل، روز بعثت پیامبر اسلام (ص) و روز انتخاب علی (ع ) به خلافت را مصادف به نو‌روز روایت کردند. و نیز براساس روایات اساطیری وتاریخی گفتند که درنوروز کشتی نوح ازطوفان بلاجست وبرکوه جودی نشست، درهمین روزحضرت موسی کلیم الله وحی گرفته است، حضرت عیسی ابن مریم درنوروز به پیامبری مبعوث گردیده ودرهمین روز حضرت سلیمان(ع) انگشتر خود را که رازحشمت و حکمت او بود، پس ازچهل روز بازیافت، خلقت عالم درهمین روز پایان یافته است. این روایات و باورها و روایات فراوان دیگر، نوروز را درپیشگاه نسلهای بعدی انسان معززتر گردانید وبه بقاء و دوام آن بیشتر افزود است.

تعیین تقویم هجری

ادامه تجلیل از نوروز، با تأسیس و تشکیل دولتهای مستقل خراسانی، بویژه باروی کار آمدن سلسله‌های سامانی، غزنوی و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار شد. در دوران سلجوقیان، سلطان جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی که خود نیز درنوروز برتخت پادشاهی نشست، گاه‌شمار، مهتابی را که برویت هلال ترتیب یافته بود، ناقص یافت. او دانشمندان و ستاره شناسان را مؤظف ساخت تا نا‌رسایی‌ها و نواقصی را که در گاه شماری مهتابی در زمینه ماه و سال بوجود آمده بود را، بررسی نمایند. پس از بررسی دقیق دانشمندان و ستاره شناسان، ملکشاه درسال458 هجری به منجمان ذبده زمان خود چون: ابوالمظفر اسفزاری، حکیم عمرخیام نیشاپوری، ابوالحسن لوگری(سکاوندی) و عبدالرحمن خازنی وظیفه سپرد تا برمبنای محاسبات دقیق نجومی، گاه شماری هجری-خورشیدی راترتیب نمایند.

با کوشش و تلاش این دانشمندان علم و معرفت، آغاز سال درنقطه اعتدال بهاری باتوازن وبرابری شب و روز تثبیت گردیده، ونوروز بحیث نخستین روز بهار اعلام گردید. درجه فرخنده‌گی وبخردی این فرزانه‌گان در حدی بود که مؤفق شدند، مرزهای دقیق تغییریابی ایام را بافرا رسیدن یکی ازباشکوه ترین جشنها وسرافرازترین اعیاد تاریخی سرزمین خراسان توام سازند. ازهمینجاست که گاه شماری هجری خورشیدی را “تقویم جلالی” می خواننده و تا امروز با اندک تغییراتی پا بر جا می‌باشد. 

اعتقاد مردم افغانستان

عید نوروزی در افغانستان یکی از مسأله‌ی مهم در این روز، برافراشتن جهنده (پرچم) برفراز آرامگاه امام علی بن ابیطالب(ع) درشهرمزار شریف و سایر زیارتگاه است. هر چند بسیاری ازمؤرخین و دانشمندان در موجودیت مزار حضرت علی (ع) در قریه ده خیران بلخ شک دارند، ولی کتاب “الرحله الهرویه”اثر ابوسعید هروی که در قرن سوم هجری نوشته شده و نسخه اصلی آن درکتابخانه قاهره موجود می‌باشد، ذکری از مزارحضرت علی(ع) دربلخ کرده است، که قدیم ترین روایت در این خصوص دانسته‌اند. همین روایت را دانشمند دیگرهروی بنام ابوالحسن علی ابوبکرمتوفی611 هجری درشهر حلب سوریه، درکتاب “الاشارات الی معرفه الزیارات” چاپ دمشق کرده ازموجودیت زیارت حضرت علی درقریه ده خیران بلخ یاد کرده است. شهاب الدین عبدالله احمد الغرناطی اهل اسپانیه درسفر نامه خود بنام “تحفه الالباب ونخبه الاعجاب” نیز این موضوع را نقل نموده وگفته است که “والی ناحیه ولشکریان او و علما به چشم خویش جسد خلیفه را که متلاشی نشده بود، دیده‌اند.” این گفته‌ها درمنابع وکتبی چون “فضایل بلخ” و”طبقات ناصری”و نوروزنامه ابوریحان بیرونی نیز روایت شده‌اند که دال بر موجودیت آرامگاه حضرت علی (ع) در مزار شریف می‌باشد.

بنا بر این مردم افغانستان به این باور هستند که حضرت علی(ع) در مزار شریف مدفون است؛ بهمین منظور حرم مجلل و قبه‌ مطهر بزرگ ساخته‌اند دارای چند صحن است و خادمان و زوار زیاد دارد و شبانه روز ده‌ها زوار از راه‌های دور و نزدیک به زیارت قبر مطهر آن حضرت می‌آیند. و شیعه و سنی کرامت و شفاعت خود را گرفته‌اند و به احترام آن حضرت، هنگام ورود به حرم کفش‌های خود را در می‌آورند و پا برهنه وارد حرم می‌شوند.

به همین مناسبت پرچم با اقتدار حضرت را در بهار سال با شکوه و جلال خاص بر پا می‌کنند. هر سال در ایام نوروز مهمان زیاد از کشورهای مختلف در این جشن با شکوه شرکت می‌کنند.

در نتیجه نوروز در میان مردم افغانستان هم ریشه تاریخی دارد و هم رنگ عقیدتی به خود گرفته است. با توجه به علاقه و اخلاص که نسبت به حضرت علی(ع) در میان مردم مسلمان ما وجود دارد و به خصوص این که تاریخ به خلافت رسیدن حضرت علی(ع) را در روز نوروز می‌دانند، مردم ما همه ساله با برافراشتن عَلَم پوشیده از پارچه‌های زربافت و دست‌دوزی شده که بانیتی خاص آماده شده است، این جشن با شکوه را در آرامگاه منسوب به حضرت علی (ع) در مزار شریف برگزار می‌نمایند.

مراسم نوروز در افغانستان

جشن نوروز در افغانستان با سنت‌ها و آیین‌های خاصی اجرا می‌شود که طی سالیان دراز از نسل به نسل منتقل شده است و امروز این جشن‌ها از شادمانیها بهتر برپا می‌گردد.

افغانستانها با شادمانی به پیشواز جشن نوروز و آغاز فصل سر سبز و با طراوت بهار می‌روند، این روز را به فال نیک گرفته به اجرائی باورها و سنت‌های قدیم می‌روند و این روز را قدر می‌دانند.

"هفت میوه" و "هفت سین"

مردم در شهرهای مختلف افغانستان چند روز قبل از فرارسیدن نوروز، هفت نوع میوه خشک را برای هفت میوه برای چنین روزی تهیه می‌کنند.

هفت میوه در حقیقت عصاره هفت نوع میوه خشک است که سه روز قبل از نوروز باهم در آب گذاشته می‌شود. این میوه‌ها شامل "بادام، پسته،زردالو، چهارمغز، کشمش، شکرپاره ( قیسی) و سنجد" است که باهم مخلوط می‌شوند. روز‌های نوروز را همه‌ی خانواده‌ها از میهمانان خود با هفت میوه پذیرایی می‌کنند. علاوه بر این که در برخی مناطق افغانستان از جمله شهر کابل، مردم سفره ی "هفت سین" پهن می‌کنند. هفت سین عبارت از هفت نوع خوراکی است که حرف اول آنها "سین" باشد:

سیب، سبزی، سرکه، سمارق، سمنک، سیر و سنجد به طور معمول اجزای سفره هفت سین در افغانستان را تشکیل می‌دهند.

همچنین در شب نوروز، خانواده‌ها شام مفصلی تهیه می‌کنند و در برخی از شهرها معمول در آن شب یک خروس سفید رنگ را در شب نوروز به نیت این که سال جدید پر از سفیدی و خوشبختی باشد ذبح می‌کنند و آن را با سبزی سر سفره می‌آورند.

نوروزی

جوانانی که تازه نامزد کرده‌اند شب نوروز با تحفه‌ی نوروزی به خانه‌ی نامزد خود می‌روند و سال نو را تبریک می‌گویند و در روزهای بعد عروس با هدیه به خانه‌ی داماد به عنوان عید مبارکی می‌روند و سپس خانواده‌ی پسر با تهیه‌ی لباس، جواهرات، حنا و مقداری غذا از جمله کلچه و شیرینی به خانه‌ی عروس آینده‌ی خود می‌روند و طی مراسمی سنتی با ساز و آواز تحفه‌ها را به عروس جدید تقدیم می‌کنند.

سپس خانواده‌ی دختر نیز تحفه‌هایی ازجمله لباس مردانه و شیرینی برای داماد آینده‌ی خود می‌فرستند.

لباس‌های نو

در آستانه‌ی سال نو لباس‌های نو می‌خرند و معتقدند که همزمان با فرا رسیدن طبیعت نو، جان و روح انسان نیز باید پاک شود و علاوه بر آن، ظاهر او نیز باید آراسته شود؛ به همین منظور پدران هر خانواده همراه با مادر به بازار می‌روند و با خرید لباس‌های جدید برای خود و فرزندانشان تهیه می‌کنند و با لباس‌‌های جدید به دیدوبازدید اقوام بروند.

دیدوبازدیدهای خانوادگی

در افغانستان به مناسبت جشن نوروز سه روز اول سال تعطیل است و مردم این سه روز را به جشن و شادمانی می‌گذرانند و سعی دارند غم و اندوه سال گذشته را با این جشن فراموش کنند. روز اول نوروز مردم سعی می‌کنند ابتدا به دیدار خانواده‌هایی که عزیزان خود را سال گذشته از دست داده‌اند بروند، بار دیگر به آنان تسلیت بگویند و با دعا کردن برای درگذشتگان با خانواده‌های آنان ابراز همدردی کنند. پس از آن، جوان ترها به دیدار بزرگان قوم رفته و سال نو را به آنان تبریک می‌گویند.

بزرگان در این روز مبلغی پول به کودکان و جوانان خانواده و بستگان خود به عنوان "عیدی" هدیه می‌دهند.

سنت عیدی دادن در افغانستان پیشینه طولانی دارد و در همه‌ی اعیاد (نوروز، عید فطر و قربان) معمول است.

معمولا کودکان و جوانان از بزرگان درخواست عیدی می‌کنند.

در دهات افغانستان علاوه بر دید و بازدید، اول صبح نوروز ابتدا هر خانواده‌ی به اندازه توان نان به مسجد محل می‌برند و زن مرد به مسجد می‌روند و ملای مسجد قبل از تقسیم نان برای خوبی و خوشی مردم در این سال که در پیشرو دارند دعا می‌کنند و مردم آمین گفته و سپس نان را در میان مردم تقسیم می‌کنند.

                                                                                                         التماس دعا

برچسب‌ها: